งานตักบาตรเทโว วัดสังกัสรัตนคีรี
ถือเป็นประเพณีสำคัญในวันออกพรรษาของจังหวัดอุทัยธานี
ซึ่งจะจัดขึ้นในวันแรม
1
ค่ำ เดือน
11 (ตุลาคม)
ของทุกปี
พระสงฆ์ทุกรูปที่จำพรรษาในเขตอำเภอเมืองอุทัยธานีประมาณ
200-300
รูป
จะออกรับบิณฑบาตโดยเดินลงบันไดจากยอดเขาสะแกกรังนำด้วยพระพุทธรูปปางเสด็จจากดาวดึงส์ลงมารับบิณฑบาตข้าวสารจากพุทธศาสนิกชนที่ลานวัด
โดยสมมติมณฑปบนยอดเขาสะแกกรังเป็น
“สิริมหามายากูฎคาร”
ที่พระพุทธเจ้าทรงเทศน์โปรดมารดา
แล้วเสด็จกลับสู่โลกมนุษย์ลงบันได
339
ขั้น
ซึ่งถือเป็นบันไดแก้วสู่กัสนคร คือ
บริเวณวัดสังกัสรัตนคีรี
ในวันนั้นประชาชนจะแต่งกายสวยงามและมาร่วมทำบุญกันอย่างพร้อมเพรียง
นับเป็นงานประเพณีที่มีชื่อเสียงได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยวทุกปี
งานไหว้พระพุทธมงคลศักดิ์สิทธิ์
ที่วัดสังกัสรัตนคีรี จัดขึ้นในวันขึ้น
3-8
ค่ำ เดือน
4
ของทุกปี
เป็นงานประเพณีไหว้พระคู่บ้านคู่เมืองอุทัยธานี
ซึ่งเดิมนั้นเป็นงานนมัสการปิดทองพระพุทธบาทจำลองบนยอดเขาสะแกกรัง
ในระยะหลังจึงจัดงานในคราวเดียวกันที่วัดนี้ในวันขึ้น
5
ค่ำ
เนื่องจากเป็นวันที่พุทธศาสนิกชนส่วนใหญ่มาไหว้พระพุทธมงคลศักดิ์สิทธิ์และขึ้นยอดเขาเพื่อปิดทองพระพุทธบาทจำลองมากที่สุด
และได้จัดให้มีการละเล่นสนุกสนานควบคู่กันไปทุกปี
งานประจำปีวัดหนองขุนชาติ
อำเภอหนองฉาง โดยจัดให้มีงานในวันขึ้น
12
ค่ำ
-
วันแรม
5
ค่ำ เดือน
3
ของทุกปี เดิมเป็นงานนมัสการพระพุทธบาทจำลอง
ต่อมาการจัดงานได้รับความนิยมมาก
จึงได้จัดให้มีขึ้นเป็นประจำทุกปี
การละเล่นพื้นเมืองที่บ้านท่าโพ
อำเภอหนองขาหย่าง
จัดขึ้นในเทศกาลตรุษสงกรานต์ คือระหว่างวันที่
13-14
เมษายน
โดยชาวบ้านในหมู่บ้านท่าโพและหมู่บ้านพันสี
จะมาร่วมกันจัดการละเล่นพื้นเมืองขึ้นที่วัดท่าโพ
โดยจะเก็บดอกไม้แห่เข้าโบสถ์แล้วร้องเพลงพิษฐานในโบสถ์
เสร็จแล้วจะออกมาเล่นเพลงชักกะเย่อ เพลงโลม
เพลงรำวงโบราณอย่างสนุกสนาน
และผลัดกันเล่นมอญซ่อนผ้า เจี๊ยบๆ จ้อย ช่วงชัย
เสือกินวัว และแม่ศรี
ตามแต่จะแข่งขันกัน
ซึ่งเป็นประเพณีของชาวไทยที่รักษาไว้และปฏิบัติกันมาหลายชั่วอายุคน
การละเล่นต่างๆ
ในหมู่บ้านแห่งนี้ส่วนใหญ่ยังคงเนื้อเพลงที่ร้องแบบของเดิมไว้
การละเล่นของชาวกะเหรี่ยง
อำเภอบ้านไร่ ยังคงรักษาประเพณีเดิมไว้
มีเต้นรำเชอโฮเตตามจังหวะ การร้องเพลงกล่อมลูก เป็นต้น
ประเพณีการแต่งงานและการหย่าร้าง การนับถือผี
งานบุญเจ้าวัด และการทอผ้าพื้นเมือง
เป็นต้น
ปัจจุบันยังสามารถศึกษาได้จากหมู่บ้านกะเหรี่ยง
ตำบลคอกควาย
และตำบลแก่นมะกรูด
งานแห่เจ้าของชาวจีนในอุทัยธานี
เป็นประเพณีของชาวจีนในอุทัยธานีที่จะจัดพิธีแห่เจ้าพ่อและเจ้าแม่ซึ่งประดิษฐานอยู่ตามศาลต่างๆ
โดยกำหนดมีงานตามการครบปีของเจ้าแต่ละองค์ ซึ่งบางองค์
5
ปีแห่ครั้งหนึ่ง บางองค์
12
ปีแห่ครั้งหนึ่ง บางองค์
14
ปีแห่ครั้งหนึ่ง ไม่เหมือนกัน
การแห่เจ้าพ่อปุงเถ่ากง เจ้าพ่อหลักเมืองอุทัยธานี
จะมีขบวนสาวงามถือธงร่วมขบวนเป็นแถวยาวผ่านตลอดไปตามถนนรอบเมือง
และจะมีสิงโตคณะต่างๆ
ของชาวจีนในอุทัยธานีร่วมให้พรตามร้านค้าคนจีนในตลาด
ซึ่งทุกร้านจะตั้งโต๊ะบูชาประดับด้วยงาช้างขนาดใหญ่สวยงาม
ถ้าเป็นงานของเจ้าแม่ทับทิม
“จุ้ยบ้วยเนี้ยว”
จะมีพิธีเปลี่ยนเครื่องทรงเจ้าแม่เมื่อครบ
12
ปี
และเข้าทรงทำการลุยไฟด้วย